Rozwiązanie małżeństwa przez rozwód niesie za sobą wiele konsekwencji. Warto zatem, przed podjęciem tej radykalnej i być może nieodwracalnej w skutkach decyzji, poczynić wszelkie działania mające na celu ratowanie małżeństwa. Poniżej przedstawiam – w moim przekonaniu – najważniejsze konsekwencje prawne rozwodu.
Po pierwsze, w momencie uprawomocnienia się wyroku rozwodowego ustaje dotychczasowy ustrój wspólności ustawowej. Dotyczy to oczywiście tylko tych sytuacji, w których przed rozwodem małżonkowie nie zawarli umowy o ustanowienie rozdzielności majątkowej, nie doszło do ustanowienia rozdzielności przez sąd, jak również nie była orzeczona separacja. W każdym z tych przypadków rozdzielność majątkowa powstaje jeszcze przed rozwodem i uprawomocnienie się wyroku rozwodowego niczego w tej kwestii nie zmienia. Ustanie wspólności ustawowej otwiera drogę do dokonania podziału majątku wspólnego. Można to zrobić w drodze umowy lub w postępowaniu sądowym. Jak wynika z art. 58 § 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, na wniosek jednego z małżonków sąd może w wyroku orzekającym rozwód dokonać podziału majątku wspólnego, jeżeli przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu. W praktyce kwestia podziału majątku wspólnego jest dosyć skomplikowana i może powodować istotne przedłużenie postępowania, w związku z czym zazwyczaj sąd rozpoznający sprawę rozwodową nie uwzględnia wniosku o jednoczesny podział majątku wspólnego.
Jeżeli rozwodzący się małżonkowie posiadają wspólne małoletnie dzieci, zachodzi konieczność rozstrzygnięcia kwestii władzy rodzicielskiej, alimentów oraz ustalenia kontaktów. Sąd uwzględnia pisemne porozumienie małżonków o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie, jeżeli jest ono zgodne z dobrem dziecka. Rodzeństwo powinno wychowywać się wspólnie, chyba że dobro dziecka wymaga innego rozstrzygnięcia. W braku takiego porozumienia sąd, uwzględniając prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców, rozstrzyga o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem po rozwodzie. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka, jeżeli dobro dziecka za tym przemawia. Na zgodny wniosek stron sąd nie orzeka o utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem.
Jeżeli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie, sąd w wyroku rozwodowym orzeka także o sposobie korzystania z tego mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania rozwiedzionych małżonków. W wypadkach wyjątkowych, gdy jeden z małżonków swym rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie, sąd może nakazać jego eksmisję na żądanie drugiego małżonka. Na zgodny wniosek stron sąd może w wyroku orzekającym rozwód orzec również o podziale wspólnego mieszkania albo o przyznaniu mieszkania jednemu z małżonków, jeżeli drugi małżonek wyraża zgodę na jego opuszczenie bez dostarczenia lokalu zamiennego i pomieszczenia zastępczego, o ile podział bądź jego przyznanie jednemu z małżonków są możliwe.
Należy również wskazać, iż w ciągu trzech miesięcy od chwili uprawomocnienia się orzeczenia rozwodu małżonek rozwiedziony, który wskutek zawarcia małżeństwa zmienił swoje dotychczasowe nazwisko, może przez oświadczenie złożone przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego powrócić do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa.
autor: Adwokat Marek Skrzyszowski
edytor: Adwokat Łukasz Krupski
sporządzono 01.12.2011 r., edytowano 14.02.2021 r.
