Art. 128 k.r.o. nie określa zasad, według których należy ustalić wysokość alimentów. W tym aspekcie zasadnicze znaczenie ma regulacja prawna zawarta w art. 133 § 2 k.r.o., który stanowi, że uprawnionym do świadczeń alimentacyjnych jest tylko ten, kto znajduje się w niedostatku. Żaden przepis prawny nie definiuje jednak pojęcia niedostatku. W wyroku z dnia 3.03.1999 r. (sygn. akt: III CKN 826/98) Sąd Najwyższy wyraził pogląd, iż o pozostawaniu w niedostatku można mówić w sytuacji, kiedy uprawniony ma kłopoty z zaspokojeniem przynajmniej części swoich usprawiedliwionych i koniecznych potrzeb życiowych. Odmiennie uregulowany został obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka. Zgodnie bowiem z art. 133 § 1 k.r.o. rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. W tym kontekście należy także zwrócić uwagę na rozszerzony zakres obowiązku alimentacyjnego pomiędzy rozwiedzionymi małżonkami, jeżeli zobowiązanym jest małżonek, który został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia. Art. 60 § 2 k.r.o. stanowi, że jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku. Przepis ten z mocy odesłań wskazanych w punkcie drugim znajduje zastosowanie także w odniesieniu do małżonków, co do których orzeczono separację lub unieważnienie małżeństwa.
Wysokość należnych uprawnionemu alimentów określić należy z uwzględnieniem art. 135 § 1 k.r.o. Przepis ten stanowi, że zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Współzależność między tymi dwoma czynnikami wyraża się w tym, że usprawiedliwione potrzeby uprawnionego powinny być zaspokojone w takim zakresie, w jakim pozwalają na to możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego. Oznacza to, iż w pierwszej kolejności należy określić usprawiedliwione potrzeby osoby uprawnionej i oszacować koszt zaspokojenia tych potrzeb. W następnej kolejności należy ustalić, czy możliwości zarobkowe i majątkowe osoby zobowiązanej pozwalają jej na partycypowanie w tych kosztach (w całości lub w części). Zwrócić należy przy tym uwagę na fakt, iż przepis posługuje się pojęciem „możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego”. Zakres obowiązku alimentacyjnego nie zależy zatem od realnych dochodów uzyskiwanych przez osobę zobowiązaną, lecz od dochodów, jakie osoba ta mogłaby uzyskiwać, gdyby w sposób należyty wykorzystała swoje możliwości.
autor: Adwokat Marek Skrzyszowski
edytor: Adwokat Łukasz Krupski
sporządzono 01.12.2013 r., edytowano 14.02.2021 r.
